G20 trở thành G21: Chiến thắng cho “lục địa đen”

Nhóm 20 nền kinh tế giàu có nhất thế giới (G20) vừa đưa ra một quyết định mang tính lịch sử: Cấp quyền thành viên thường trực G20 cho Liên minh châu Phi (AU).

Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã mời Tổng thống Azali Assoumani của Comoros, quốc gia đang giữ chức chủ tịch luân phiên AU, ngồi vào bàn cùng với các thành viên thường trực khi khai mạc Hội nghị Thượng đỉnh thường niên kéo dài 2 ngày ở New Delhi vào sáng ngày 9/9, cho biết rằng đã có sự đồng thuận giữa các thành viên hiện tại về quyết định mở rộng khối.

Ông Assoumani được Ngoại trưởng Ấn Độ Subrahmanyam Jaishankar hộ tống tới chỗ ngồi và Thủ tướng Modi đứng dậy ôm ông trong tiếng vỗ tay của các đại biểu.

G20 trở thành G21?

Việc đưa AU – liên minh gồm 55 quốc gia trên “lục địa đen” – vào nhóm các quốc gia giàu nhất thế giới sẽ có nghĩa là đợt mở rộng đầu tiên của khối kể từ khi khối này được thành lập để đối phó với cuộc khủng hoảng tài chính châu Á năm 1999, lúc đó bao gồm 19 nền kinh tế lớn nhất thế giới cũng như Liên minh châu Âu (EU).

Tư cách thành viên thường trực mang lại cho AU địa vị ngang hàng với EU. Gia nhập G20 được coi như là một chiến thắng cho châu Phi, vốn từ lâu đã phàn nàn về việc chỉ có một đại diện duy nhất – Nam Phi – trong khối, đồng thời cho rằng điều này đã phủ nhận vai trò của cả lục địa trong việc ra các quyết định mang tính toàn cầu.

Phát biểu với The Independent tại địa điểm diễn ra Hội nghị Thượng đỉnh ở New Delhi, người phát ngôn của chính phủ Nam Phi Vincent Magwenya ca ngợi đây là “một bước phát triển rất quan trọng… một bước phát triển mà chúng tôi đã ủng hộ từ khá lâu”.

“G20 là nền tảng hàng đầu cho hợp tác kinh tế quốc tế và sẽ không bao giờ bền vững nếu chúng ta loại trừ một lục địa hơn 1,4 tỷ dân. Châu Phi là một phần không thể thiếu của nền kinh tế toàn cầu”, ông Magwenya cho biết.

Toàn cảnh Hội nghị Thượng đỉnh G20 khai mạc ở New Delhi, Ấn Độ ngày 9/9/2023. Ảnh: Al Jazeera

AU đại diện cho tất cả các quốc gia và vùng lãnh thổ trên lục địa châu Phi, chiếm khoảng 18% dân số thế giới và 20% diện tích đất liền toàn cầu. Khối này là thành viên tích cực của Liên Hợp Quốc, với 54 thành viên.

Theo Ngân hàng Phát triển châu Phi (African Development Bank), châu lục này có các nguồn lực quan trọng để giải quyết các thách thức năng lượng ở các nơi trên thế giới, và cũng là nhà cung cấp chính các khoáng sản thô quan trọng trên toàn cầu. “Lục địa đen” cũng sở hữu 25% đa dạng sinh học tự nhiên toàn cầu, 30% tài nguyên khoáng sản toàn cầu và 45% tiềm năng năng lượng tái tạo toàn cầu.

Châu lục này vẫn kiên cường trước nhiều cú sốc với tăng trưởng trung bình dự kiến sẽ ổn định ở mức 4,1% trong giai đoạn 2023-2024, cao hơn mức 3,8% của chính họ vào năm 2022. Đáng chú ý, mức tăng trưởng 3,8% của châu Phi vào năm 2022 là cao hơn mức trung bình toàn cầu (3,4%).

Việc AU trở thành thành viên đầy đủ của khối các nền kinh tế lớn nhất thế giới có thể nghĩa là G20 sẽ cần một cái tên mới. Các nhà quan sát đang làm việc trên cơ sở rằng G20 sẽ được gọi là G21 trong tương lai, mặc dù điều này vẫn chưa được xác nhận.

Ông Premeshin Naidoo, người đứng đầu bộ phận Hành lang Trung Đông và châu Á tại công ty dịch vụ tài chính Absa Group có trụ sở tại Nam Phi, nói với The Independent rằng việc mở rộng khối có thể mở ra những cơ hội hợp tác và đầu tư chưa được khai thác ở châu Phi.

“Tìm thấy điểm chung trong mọi vấn đề”

Và sự nhất trí giữa các thành viên G20 cũng đánh dấu chiến thắng đầu tiên của chủ nhà Ấn Độ khi nước này nỗ lực tạo dựng đủ sự đồng thuận giữa các thành viên để kết thúc Hội nghị Thượng đỉnh năm nay bằng một thông cáo chung từ các nhà lãnh đạo.

Ấn Độ giữ chức chủ tịch G20 trong bối cảnh có sự chia rẽ địa chính trị gay gắt về xung đột Nga-Ukraine, với việc các quốc gia phương Tây thúc đẩy sự lên án mạnh mẽ đối với Nga trong khi các nước khác lại yêu cầu tập trung vào các vấn đề kinh tế rộng lớn hơn.

Cuối cùng, Thủ tướng Ấn Độ Modi thông báo rằng Tuyên bố của các nhà lãnh đạo đã được thông qua vào ngày 9/9 – ngày đầu tiên của hội nghị.

Tại Hội nghị Thượng đỉnh G20 ở New Delhi, ngày 9/9/2023, Mỹ, EU và các đối tác khác cũng đã khởi động dự án cơ sở hạ tầng rộng lớn kết nối châu Âu với Trung Đông và Ấn Độ. Ảnh: Al Jazeera

“Nhờ sự làm việc chăm chỉ của tất cả các nhóm, chúng tôi đã nhận được sự đồng thuận về Tuyên bố của Hội nghị Thượng đỉnh các nhà lãnh đạo G20. Tôi tuyên bố thông qua Tuyên bố này”, ông Modi nói với các nhà lãnh đạo, bao gồm cả Tổng thống Mỹ Joe Biden và những người đứng đầu chính phủ và nhà nước từ các quốc gia thành viên khác.

Tuyên bố kêu gọi tất cả các quốc gia duy trì các nguyên tắc của luật pháp quốc tế bao gồm chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, luật nhân đạo quốc tế và hệ thống đa phương nhằm bảo vệ hòa bình và ổn định, hoan nghênh tất cả các sáng kiến ​​có liên quan và mang tính xây dựng nhằm hỗ trợ nền hòa bình toàn diện, công bằng và lâu dài ở Ukraine.

Bộ Ngoại giao Ukraine cho biết tuyên bố này “không có gì đáng tự hào” và nói thêm rằng sự hiện diện của Ukraine sẽ giúp các bên tham gia hiểu rõ hơn về tình hình.

Tuy nhiên, Thủ tướng Đức Olaf Scholz cho biết tuyên bố này thể hiện lập trường rõ ràng về việc Nga tấn công Ukraine, còn Thủ tướng Anh Rishi Sunak cho rằng đó là “một kết quả tốt và mạnh mẽ”.

Không có phản ứng ngay lập tức từ Nga, nước được đại diện bởi Ngoại trưởng Sergey Lavrov. Ông từng nói rằng ông sẽ chặn tuyên bố cuối cùng trừ khi nó phản ánh quan điểm của Moscow về Ukraine và các cuộc khủng hoảng khác.

Ngoại trưởng Ấn Độ Jaishankar cho biết Trung Quốc, đồng minh chính của Nga, ủng hộ kết quả này. “Các quan điểm và lợi ích khác nhau đã được trình bày, nhưng chúng ta có thể tìm thấy điểm chung trong mọi vấn đề”, ông Jaishankar nói trong một cuộc họp báo.

Minh Đức (Theo The Independent, CGTN, Reuters)