Monterrey, phía bắc Mexico, đang trong tình trạng khẩn cấp vì hạn hán kéo dài. Người dân địa phương ra sức tích nước, trong đó có Blanca Guzmán - cụ bà 76 tuổi vừa dành tiền mua bể chứa nước 800 lít trên mái nhà. Ngỡ tưởng mọi chuyện sẽ thuận lợi, song do tình trạng cắt nước xảy ra triền miên, chiếc bể chứa nọ ngày một ngày hai là cạn.
Bắc Mexico mưa rất ít. Đến giữa năm ngoái, 2 trên tổng số 3 hồ chứa cung cấp phần lớn nước cho Monterrey đã chạm mức thấp kỷ lục. Thời điểm đầu tháng 6, chính quyền địa phương thông báo chỉ còn đủ nước để phục vụ 5,2 triệu người dân Monterrey và các thành phố lân cận trong 6 giờ. Ai nấy đều đổ xổ đến các cửa hàng tiện lợi để tích trữ các can 20 lít.
“Mọi người lái xe đi khắp nơi để tìm nước, song sẽ không nói cho ai rằng họ lấy nước ở đâu. Mọi người vô cùng sợ hãi, chúng tôi cảm thấy như đang có chiến tranh vậy”, bà Blanca Guzmán nói. “Người ta có thể đánh nhau vì một xô nước”.
Đến tháng 10, sau khi cuộc khủng hoảng nước dần hạ nhiệt, Giám đốc điều hành Tesla Elon Musk đã đến thăm Nuevo León, Monterrey với mục đích tìm kiếm địa điểm xây nhà máy mới. Hai tháng sau, tờ Bloomberg đăng tin sốt dẻo: Tesla đang để mắt tới Santa Catarina, Nuevo León.
Thông tin sau đó làm dấy lên nhiều dư luận, rằng liệu Tesla sẽ tàn phá hay giúp khu vực này tươi sáng trở lại. Phần đông đều tỏ ra rất hào hứng với khoản đầu tư ước tính trị giá 10 tỷ USD bởi lợi ích về kinh tế lớn hơn bất kỳ những lo ngại nào.
Theo Rest of World, Nuevo León là một trung tâm sản xuất & công nghiệp thịnh vượng bậc nhất Mexico. Tuy nhiên, quyết định mở rộng kinh tế đi kèm với một số vấn đề, chẳng hạn như gia tăng mật độ giao thông, ô nhiễm không khí, bất bình đẳng. Các chuyên gia lo ngại rằng điều này sẽ thêm trầm trọng nếu có sự hiện diện của Tesla.
“Những gì liên quan đến Tesla và các nhà cung cấp của nó có thể khiến Monterrey lại thiếu nước”, Ismael Aguilar, nhà nghiên cứu tại bộ phận nghiên cứu môi trường và đô thị, nói. “Khai thác, khai thác, khai thác cho đến khi cạn kiệt. Điều đó có bền vững không? KHÔNG”.
Trước đó, Tổng thống Andrés Manuel López Obrador khẳng định Nuevo León không phải sự lựa chọn khả thi bởi thiếu nước. Ông ngụ ý rằng nhà sản xuất xe điện nên chọn phía đông nam Mexico - nơi có nhiều nước dù trung tâm công nghiệp thì không thực sự đông đúc.
Về phần các doanh nghiệp địa phương, họ rất mong thỏa thuận sớm được hoàn tất bởi nhà máy Tesla được cho là một khoản đầu tư mang tính chiến lược. Ai nấy đều kỳ vọng Tesla sẽ tạo ra khoảng 5.000-6.000 việc làm.
Trong một buổi trò chuyện với phóng viên, đại diện Nuevo León cho biết khu vực này có đủ nước để phát triển công nghiệp. Phát ngôn này khiến bà Guzmán ngạc nhiên: “Bằng cách nào khi mà người dân còn không đủ nước?”.
Đây không phải lần đầu tiên Tesla vấp phải sự phản đối của người dân địa phương. Nhà máy của hãng tại rìa phía đông Austin, Texas, cũng nằm trong khu vực đang phải đối mặt với điều kiện hạn hán. Cư dân gần đó đã phải vật lộn để tìm nước sạch.
Nhà máy của Tesla gần Berlin cũng đã ngừng hoạt động do lo ngại nguy cơ khan hiếm nước. Kế hoạch mở rộng và nâng cấp đều đang bị đình trệ, trong khi phía chính phủ phân vân có nên cung cấp thêm nước cho nhà máy.
Sau tất cả, Tesla vẫn đạt thỏa thuận. Hãng đồng ý sẽ chỉ sử dụng nước thải đã qua xử lý, đồng thời cam kết đóng góp cho các nghiên cứu về khoa học để hạ nhiệt khủng hoảng nước.
“Tesla sẽ đầu tư vào Mexico và xây nhà máy ở Monterrey. Họ sẽ giúp chúng ta đối mặt với vấn đề khan hiếm nước”, đại diện Monterrey nói.
Nhà máy Monterrey cách trung tâm thành phố khoảng 45 phút lái xe. Trên đường đi, bạn sẽ phải đi qua Santa Catarina - một đô thị bị chi phối bởi các khu công nghiệp, nhà máy và ống khói. Sau đó, cảnh quan núi non và xương rồng đặc trưng hiện ra: Khu đất rộng 1.700 ha của Tesla , bên cạnh một sân golf và đường đua cũ kỹ.
Xét cho cùng, Nuevo León được cho là sẽ thuận tiện cho việc xuất khẩu sang Mỹ. Kia Motors cũng có một nhà máy ở Pesquería, phía đông bắc Monterrey.
Thống đốc Nuevo León Samuel García có một tình yêu đặc biệt dành cho Tesla. Ông và vợ là bà Mariana Rodríguez rất thường xuyên chúc mừng công ty trên mạng xã hội, thậm chí còn từng đùa rằng sẽ đặt tên con gái là MariElon.
Ngày nay, Monterrey đầy rẫy những tấm biển quảng cáo chào đón Tesla nồng nhiệt, song lo ngại đối với nước thì không thuyên giảm. Đáp lại điều này, các nhà nghiên cứu cho biết các nhà máy lắp ráp ô tô như của Tesla sẽ không làm tiêu hao tài nguyên quá nhiều. Bộ trưởng Ngoại giao khi đó của Mexico, Marcelo Ebrard, cũng đã tweet rằng nhà máy của Tesla ở Mexico sẽ là nhà máy sản xuất ô tô tiêu thụ ít nước nhất trên thế giới.
Trong báo cáo tác động môi trường 2022, Tesla ước tính nhà máy ở Berlin sẽ sử dụng 1.800 lít nước cho mỗi một chiếc xe sản xuất, trong khi nhà máy ở Austin sẽ cần đến 2.780 lít. Trên thực tế, lượng nước sử dụng được cho là nhiều hơn.
Hiện tại, nước thải qua xử lý sẽ không thể phục vụ khu dân cư, đồng nghĩa với việc Tesla sẽ không cạnh tranh trực tiếp với người dân. Tuy nhiên, thực tế này có thể thay đổi nếu Monterrey tìm cách ứng phó với khủng hoảng nước.
“Chúng ta sẽ thấy sự cạnh tranh về lượng nước dư thừa”, Aguilar, một nhà nghiên cứu cho biết.
Blanca Lázaro đang làm việc tại Tacos Mary, một nhà hàng nhỏ nằm cách nhà máy xử lý nước cho Tesla vài dãy nhà. Mùa hè năm ngoái, trong khủng hoảng hạn hán, ông chủ của cô đã phải chật vật tìm nguồn nước. Nấu ăn, rửa bát và lau bàn đều trở thành những nhiệm vụ khó khăn.
“Họ nói sẽ không ảnh hưởng đến chúng tôi. Nhưng vẫn phải chờ xem vào thời kỳ nắng nóng đỉnh điểm, mọi thứ sẽ như thế nào”, Lázaro nói.
Ascención Ibarra, một cựu công nhân nhà máy kim loại, thì lo ngại rằng nhà máy mới của Tesla sẽ làm suy giảm chất lượng cuộc sống trong thị trấn. Tình trạng cắt nước vẫn diễn ra dù chính phủ tuyên bố các vấn đề đã được giải quyết.
Theo Eugenio Montiel, giám đốc Viện Nhà ở Nuevo León, ước tính rằng lượng công nhân dự kiến đổ vào Tesla và các công ty khác sẽ cần đến ít nhất 13.000 ngôi nhà. Chính phủ sẽ cố gắng đảm bảo nhưng nếu cầu quá căng, việc mua mới gần như là không thể. Jaime Rodríguez, giám đốc Investo Real Estate, cho biết giá nhà đã tăng từ 20% đến 30%, chỉ 1 tuần sau khi Musk thông báo. “Giá nhà ở Santa Catarina tăng vọt vì Tesla sắp đến đây”.
Không chỉ với bất động sản, các nhà cung cấp của Tesla cũng đang đặt cược vào Nuevo León. AGP Group, nhà cung cấp kính chắn gió và mái che cho biết sẽ đầu tư 800 triệu USD vào Santa Catarina. Noah Itech, một nhà cung cấp khác của Tesla, thì đang cho xây dựng một nhà máy mới trong thị trấn với khoản đầu tư trị giá 100 triệu USD, trong khi Quanta Computer, một nhà sản xuất thiết bị điện tử, dần mở rộng hoạt động tại Nuevo León.
“Khí hậu đang biến đổi và tất cả các khu vực bán khô hạn trên thế giới, bao gồm cả Monterrey, sẽ mưa ít hơn”, một nhà thủy văn học nói. “Các cơ quan nhà nước chưa tìm ra cách đặt giới hạn cho việc khai thác nước”.
“Luật pháp và tiêu chuẩn về môi trường của Mexico còn lỏng lẻo và chưa được cập nhật. Điều này sẽ để lại một lỗ hổng lớn”, Rosario Álvarez, giám đốc điều hành của Pronatura Noreste, một tổ chức bảo vệ môi trường ở Nuevo León, nói.
Theo Rest of World, nhà máy Tesla chỉ là điểm nóng mới nhất trong mâu thuẫn về việc sử dụng nước công nghiệp. José Luis Luege, cựu giám đốc của Conagua, hiện đang điều hành Ciudad Posible, một tổ chức phi lợi nhuận ủng hộ sự bền vững, cho biết: “Quyết định của Tesla có lẽ sẽ thuận lợi. Khu vực này thiếu nước song tình hình không nghiêm trọng như một số vùng khác”.
Ông Luis Luege cũng cho biết thêm rằng vấn đề không nằm ở Tesla mà là chiến lược quản lý nước dài hạn của chính phủ Mexico. Nông nghiệp đang làm lãng phí quá nhiều nước, trong khi các công ty cấp nước địa phương bị cắt giảm ngân sách đáng kể trong một thập kỷ.
Theo Rojo, giáo sư Tecnológico de Monterrey, lợi ích của nhà máy Tesla lớn gấp 100 lần thiệt hại mà doanh nghiệp có thể gây ra. “Tác động kinh tế của Tesla đối với khu vực là rất lớn. Nhiều khoản đầu tư sẽ hút vào cơ sở hạ tầng, bất động sản, đường cao tốc và chất lượng cuộc sống”, giáo sư Rojo nói.
Thống đốc García, trong một bài đăng trên Instagram, cho biết Nuevo León sẽ đầu tư vào cơ sở hạ tầng. “Đường cao tốc, sân bay, công viên, tàu điện ngầm để có được Tesla”, ông khẳng định.
Theo: Rest of World