Đe dọa xóa sổ hạm đội Nga, Ukraine muốn viết lại "luật chơi" ở Biển Đen?

Khi Ukraine tăng cường chiến dịch phản công trên bộ ở miền Đông và miền Nam, nước này cũng sử dụng phương tiện không người lái để tấn công các mục tiêu của Nga trên bán đảo Crimea nằm ở Biển Đen .

Tàu chiến thuộc Hạm đội Biển Đen diễn tập bắn đạn thật. (Nguồn: YouTube)

Trong báo cáo phân tích tình hình chiến sự, Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) có trụ sở tại Mỹ cho rằng: “Nhiều khả năng Ukraine đang mở rộng nỗ lực tấn công, trong đó có cả các mục tiêu hải quân. Kiev đã tấn công sâu hơn vào những cứ điểm nằm phía sau chiến tuyến của Nga kết hợp với việc nhắm vào mục tiêu trên biển”.

Theo ISW, Ukraine đã sử dụng các phương tiện không người lái để “thiết lập điều kiện cho các hoạt động mang tính quyết định trong tương lai ở Biển Đen”.

Crimea là nơi đồn trú của Hạm đội Biển Đen của Nga. Trong tuần qua, Ukraine được cho là đã tiến hành một loạt cuộc tấn công bằng phương tiện không người lái vào cây cầu huyết mạch, cơ sở hạ tầng và cơ sở quân sự quan trọng cũng như tàu chiến, tàu chở hàng của Nga.

Các quan chức Nga cho biết, một máy bay không người lái trên biển chứa đầy chất nổ đã đâm vào tàu chở dầu của Nga vào sáng 5/7, ngoài khơi bờ biển phía đông của bán đảo Crimea.

Vụ việc diễn ra một ngày sau khi Ukraine tuyên bố phương tiện không người lái trên biển của nước này đã tấn công tàu đổ bộ Olenegorsky Gornyak ở Novorossiysk – một cảng quan trọng và cũng là căn cứ của hải quân Nga ở Biển Đen.

Người phát ngôn của cơ quan an ninh Ukraine, ông Andriy Yusov, cho biết con tàu không thể thực hiện nhiệm vụ chiến đấu còn Bộ Quốc phòng Anh cho rằng nó "gần như chắc chắn bị hư hại nghiêm trọng". Tuy vậy, Nga đã bác bỏ tuyên bố cho rằng con tàu bị thiệt hại nghiêm trọng.

Mới nhất hôm 6/8, Nga cáo buộc Ukraine phóng một loạt tên lửa Storm Shadow vào hai cây cầu nối bán đảo Crimea với tỉnh Kherson. Tỉnh trưởng Kherson do Nga bổ nhiệm - ông Vladimir Saldo nói rằng, cuộc tấn công đã làm hư hỏng 2 cây cầu bắc qua eo biển Chongar (cầu Chongar) và eo biển Tonkiy (cầu Genichesk). Theo hãng thông tấn Ukrinform, phía Ukraine đã nhận trách nhiệm vụ tấn công này.

Các vụ việc này diễn ra sau khi Ukraine cảnh báo 6 cảng của Nga ở Biển Đen đang nằm trong "khu vực có nguy cơ chiến tranh".

Chương trình phát triển USV tham vọng của Ukraine

Những cuộc tấn công nói trên là minh chứng rõ ràng cho nỗ lực đầy tham vọng của Ukraine trong việc phát triển các phương tiện tấn công không người lái tầm xa trên biển và trên không. Những phương tiện bay không người lái sẽ phải di chuyển hàng trăm km để tới các cảng biển, cho dù được phóng từ lãnh thổ do Ukraine kiểm soát hay từ một nơi nào đó ở Biển Đen.

Novorossiysk – nằm gần thành phố Krasnodar của Nga, là cảng lớn nhất của Nga tính theo khối lượng hàng hóa được xử lý. Nơi đây có gần 100 cầu cảng xử lý việc xuất khẩu dầu khí cũng như nông sản của Nga. Vụ tấn công hôm 5/8 vừa qua đánh dấu lần đầu tiên một cảng thương mại của Nga trở thành mục tiêu trong cuộc xung đột kéo dài gần 18 tháng.

Còn tàu Olenengorsky Gornyak là một trong ba con tàu lớp Ropucha đã tiến vào Biển Đen vài tuần trước khi Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine vào tháng 2/2022. Ở thời điểm đó, Nga dường như có ý định phát động một cuộc tấn công trên biển quanh Odessa. Nhưng việc Moscow không thể tiến xa hơn về phía Tây trong hoạt động trên đất liền ở giai đoạn đầu cuộc xung đột, cùng với sự cải thiện trong hệ thống phòng thủ của Ukraine đã khiến kế hoạch này không được thực thi.

Theo giới quan sát, khả năng của Ukraine trong việc tiếp cận cảng Novorossiysk cho thấy, các tàu chiến và cơ sở hạ tầng của Nga ở Biển Đen dễ trở thành mục tiêu tấn công của các phương tiện không người lái tốc độ cao và có khả năng tàng hình.

Phát biểu với Sky News, nhà phân tích quân sự Sean Bell cho rằng, phương tiện tấn công không người lái như UAV hay USV tương đối rẻ nhưng lại tạo ra mối đe dọa nhanh chóng đối với tàu quân sự của Nga, đặc biệt khi cuộc tấn công được tiến hành vào ban đêm. Chúng có thể xuất hiện trên mặt biển hoặc dưới nước - ở những nơi mà radar thông thường rất khó phát hiện.

“Các phương tiện không người lái này chủ yếu được làm từ sợi carbon để giúp chúng có khả năng tàng hình. Nếu cuộc tấn công diễn ra vào ban đêm, rất khó phát hiện ra chúng bằng mắt thường. Ngoài ra, âm thanh của chúng có thể bị át đi bởi tiếng sóng biển”, ông Sean Bell lưu ý.

Viết lại “luật chơi” ở Biển Đen?

Kể từ khi xung đột nổ ra đến nay, hải quân Nga với ưu thế vượt trội đã kiểm soát hầu hết các vùng biển của Ukraine. Tàu chiến Nga thường xuyên phóng tên lửa hành trình vào các cảng biển, căn cứ quân sự và nhiều thành phố trên khắp Ukraine. Nga cũng phong tỏa hầu hết các cảng chiến lược khiến hoạt động của hải quân Ukraine gặp nhiều khó khăn.

Để làm giảm ưu thế trên biển của Nga, Ukraine đã nhiều lần nhắm vào vào các mục tiêu hải quân của đối phương. Vào tháng 4/2022, Kiev tuyên bố đã bắn chìm soái hạm Moskva của Nga ở Biển Đen bằng tên lửa hành trình chống hạm. Tuy nhiên Nga phủ nhận tuyên bố này và cho biết con tàu gặp nạn do vụ nổ kho đạn dược.

Hình ảnh được cho là soái hạm Moskva bị cháy trên biển Đen trong tháng 4. Ảnh: Reuters

Ukraine đã gia tăng hoạt động ở Biển Đen sau khi Nga rút khỏi thỏa thuận ngũ cốc với lý do các điều khoản trong thỏa thuận đã không được thực hiện đầy đủ. Một số nhà phân tích cho rằng, cuộc tấn công vào cảng Novorossiysk mới chỉ là bước khởi đầu. Khi công nghệ không người lái phát triển, Ukraine có thể gia tăng tấn công các mục tiêu quân sự trên biển của Nga bằng những UAV hay USV lớn hơn và mạnh hơn.

Trong thông báo trên Telegram, Cố vấn tổng thống Ukraine Mykhailo Podolyak viết rằng: “Chuyện gì đang xảy ra ở Biển Đen? Phương tiện không người lái đang viết lại luật chơi và cuối cùng làm xói mòn giá trị của hạm đội Nga”.

“Sự hiện diện của Hạm đội Nga ở Biển Đen, và cùng với đó là hành vi đe dọa của Moscow sẽ bị xóa sổ. Ukraine sẽ đảm bảo tự do và an ninh ở Biển Đen cho thương mại thế giới", quan chức này nhấn mạnh.

Một trong số các nhà phát triển phương tiện bay không người lái của Ukraine cho biết, kích thước nhỏ và tốc độ nhanh của những chiếc xuống không người lái mà Ukraine đang sử dụng khiến Nga rất khó theo dõi.

Trong khi đó, Nga nhiều lần tuyên bố ngăn chặn thành công các cuộc tấn công bằng UAV hay USV của Ukraine. Hiện Nga đang nỗ lực triển khai những hệ thống phòng thủ kiên cố được thiết kế để ngăn chặn phương tiện không người lái nổi hoặc bán chìm của Ukraine quanh các cảng ở Crimea.

Tờ Izvestia dẫn các nguồn tin từ Bộ Quốc phòng Nga cho biết, nước này sẽ trang bị thêm cho tàu thuyền trạm tác chiến điện tử, súng máy hạng nặng, đồng thời tăng số lượng điểm bắn. Đến thời điểm hiện tại, một số tàu chiến đã được nhận được các thiết bị và vũ khí bổ sung cần thiết.