Ba Lan tổ chức diễu binh lớn nhất nhiều thập kỷ, mở rộng ảnh hưởng ở châu Âu

Ba Lan sẽ đưa 10.000 binh lính tới biên giới với Belarus.

Ba Lan đã tổ chức cuộc diễu binh lớn nhất trong nhiều thập kỷ qua vào ngày 15/8, nhằm thể hiện sức mạnh quốc phòng trong tình hình căng thẳng leo thang tại biên giới giữa quốc gia thành viên NATO này và Belarus, đồng minh thân cận của Nga.

Bộ Quốc phòng Ba Lan cho biết lễ kỷ niệm Ngày Quân đội Ba Lan vào ngày 15/8 được đánh dấu bằng một cuộc duyệt binh bao gồm 200 đơn vị thiết bị quân sự của Ba Lan và nước ngoài, 92 máy bay và 2.000 quân nhân.

Cuộc diễu hành trưng bày những công nghệ mới nhất mà quân đội Ba Lan vừa thêm vào kho vũ khí của mình, bao gồm xe tăng M1A1 Abrams do Mỹ sản xuất, xe tăng K2 và pháo tự hành K9 của Hàn Quốc, bệ phóng tên lửa HIMARS, pháo tự hành Krab. Các hệ thống tên lửa Patriot cũng là một phần của hệ thống phòng không WISŁA của Ba Lan.

Trong những năm gần đây, Ba Lan nổi lên như một trong những cường quốc quân sự hàng đầu của châu Âu sau khi chi hàng tỷ USD mua thiết bị mới. Ảnh hưởng ngoại giao của Warsaw cũng đã tăng lên nhờ vai trò của nước này trong việc hỗ trợ Ukraine.

Trong tuần vừa rồi, Ba Lan đã tuyên bố điều động thêm hàng ngàn binh lính tới biên giới phía Đông sau khi nhiều lo ngại nảy ra trước sự hiện diện của tổ chức quân sự Wagner tại Belarus.

Ba Lan có chung biên giới không chỉ với Ukraine và Belarus, mà còn với vùng Kaliningrad - một vùng lãnh thổ thuộc Nga ở Viễn Tây, hoàn toàn tách biệt và không có chung đường biên giới với Nga. Các chuyên gia cho biết bằng cách tổ chức một cuộc duyệt binh phô trương sức mạnh quy mô lớn, Warsaw đang muốn gửi một thông điệp tới Nga và Belarus. 

Xe tăng Abrams trong cuộc diễu hành tại Warsaw. (Ảnh: Czarek Sokolowski/AP)

Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda xuất hiện tại buổi diễu hành. (Ảnh: Kacper Pempel/Reuters)

“Các quốc gia khác đều coi những cuộc duyệt binh là một màn phô trương sức mạnh, vì vậy Ba Lan sẽ đáp trả nó bằng một màn phô trương sức mạnh”, Edward Arnold, một nhà nghiên cứu tại tổ chức tư vấn an ninh RUSI của Anh, nói với CNN.

Bên cạnh đó, chỉ còn 2 tháng nữa Ba Lan đến thời điểm tổ chức cuộc bầu cử lớn. Chuyên gia Arnold nói rằng ngoài việc thể hiện sức mạnh, chính phủ Ba Lan cũng đang tìm cách trấn an người dân rằng họ cam kết bảo đảm an ninh.

Đảng Luật pháp và Công lý cánh hữu cầm quyền đang hy vọng giành được nhiệm kỳ thứ ba liên tiếp. Nhưng cho đến nay, đảng này đã phải vật lộn để giành vị trí dẫn đầu với đảng đối lập Nền tảng Dân sự.

Aleks Szczerbiak, Giáo sư kiêm trưởng khoa chính trị tại Đại học Sussex (Anh), đánh giá: “Việc chứng tỏ năng lực về an ninh là cực kỳ quan trọng đối với việc tái đắc cử của chính phủ”.

Theo Jamie Shea - một cựu quan chức NATO, vai trò của Ba Lan trong NATO đã thay đổi đáng kể trong thập kỷ qua. “Nếu bạn nhìn vào NATO 10 năm trước, trọng tâm chính của NATO chủ yếu là Trung Đông, Afghanistan và những lần nhiệm vụ mà Ba Lan tham gia, chỉ ở một mức độ nhỏ. Nhưng kể từ năm 2014, với việc NATO quay trở lại tập trung vào Trung và Đông Âu, tầm quan trọng của Ba Lan trong liên minh đã tăng lên rất nhiều”, ông Shea lý giải. 

Nhà nghiên cứu Arnold cho biết sự thay đổi quyền lực giữa các thành viên châu Âu của NATO là đáng chú ý. “Lãnh đạo NATO từng là Vương quốc Anh, Đức, Pháp, và sau đó cùng với Mỹ. Bộ tứ này là nhóm quyết định mọi việc, định hình chính sách của NATO. Tuy nhiên, khi Vương quốc Anh ra khỏi Liên minh châu Âu và Đức vẫn do dự đảm nhận vai trò lãnh đạo ở Ukraine, Ba Lan cảm thấy cơ hội của mình đã đến”, Giáo sư Arnold nhận định.

“Ba Lan có mối quan hệ rất tốt với các nước vùng Baltic, rất có tiếng nói về các vấn đề quốc phòng và an ninh… Nếu nhìn từ quan điểm của Washington, Warsaw giống như một quân bài đặt cược tốt”, ông Arnold nói thêm.

Với việc Anh rời khỏi EU và Đức vẫn còn lưỡng lự dẫn đầu khu vực về các vấn đề xung quanh Ukraine, Ba Lan đã nhận ra thời cơ của mình.

“Họ có quan hệ rất tốt với các quốc gia vùng Baltic, rất lớn tiếng về các vấn đề quốc phòng và an ninh, và Nga vẫn luôn là một mối đe dọa với họ, và khi nhìn nhận vấn đề này từ góc nhìn của chính quyền Washington, chính quyền Ba Lan là một lựa chọn đáng tin cậy”.  

Nắm giữ vai trò quan trọng 

Ba Lan đã tăng mạnh mức chi tiêu cho quốc phòng trong những năm gần đây, từ chưa tới 2% GDP trong năm 2014 tới 4% trong năm nay, theo số liệu từ NATO. Như vậy Ba Lan là nước đầu tư quân sự lớn nhất trong khối khi so sánh với tổng GDP của quốc gia. Quan trọng hơn, hơn 50% khoản đầu tư của Ba Lan được đầu tư vào trang thiết bị và nghiên cứu phát triển. 

Ông Shea cho biết: “Nếu họ tiếp tục thực hiện những kế hoạch này, họ sẽ trở thành siêu cường quốc quân sự của EU và NATO. Theo một tính toán, nếu như họ hoàn thiện kế hoạch mua xe tăng Abrams từ Mỹ, cộng với lượng xe tăng mà họ mua từ Hàn Quốc, cùng với hiện đại hóa các xe tăng mà họ đang sở hữu, họ sẽ có nhiều xe tăng hơn Pháp, Đức, Ý và Anh cộng lại”.

Ba Lan đã trở thành đồng minh quan trọng của Ukraine. Phần lớn trang thiết bị từ phương Tây tới Ukraine đều đi qua Ba Lan và quốc gia này cũng đang có 1,6 triệu người Ukraine tị nạn.

Ông Shea chỉ ra quyết định của chính quyền Warsaw về việc cấm nhập khẩu ngũ cốc và các mặt hàng lương thực khác từ Ukraine sau một loạt hàng hóa giá rẻ xâm nhập thị trường: “Đảng Pháp luật và Công lý đã cho thấy họ sẵn sàng từ chối người Ukraine với niềm tin rằng không làm vậy là sẽ có lỗi với nông dân Ba Lan”. Chính quyền Warsaw đang chuẩn bị kéo dài lệnh cấm này.

Mặc dù Ba Lan đang chạm trán với EU về các vấn đề pháp quyền và di cư, chính quyền Warsaw đã thể hiện rõ rằng các đồng minh của họ cần tới sức mạnh quân sự của Warsaw.

“Quan hệ của chính quyền hiện tại với EU khá rạn nứt, nhất là về vấn đề công lý và nội vụ. Nhưng Ba Lan không muốn nhắc nhiều tới vấn đề đó và nhấn mạnh với EU rằng họ giữ vai trò quan trọng về mặt an ninh và họ không muốn làm tình hình căng thẳng thêm”. 

F-35 của Không quân Mỹ và F-16 của Không quân Ba Lan tham gia diễu hành. 

Căng thẳng với Belarus

Những sự kiện gần đây tại Belarus cho thấy những rủi ro mà Ba Lan phải đối mặt không chỉ là lý thuyết.

Trong tháng 11, hai người đã thiệt mạng tại miền Đông Ba Lan ở vị trí khoảng 6,4km về phía Tây biên giới với Ukraine, do một tên lửa của Ukraine phòng thủ trước hỏa lực của Nga. Các quan chức Ukraine và Ba Lan đã đánh giá đây là tai nạn.

Nga đã dùng Belarus làm "bàn đạp" cho các kế hoạch của nước này vào năm 2022. Gần đây, hàng ngàn binh lính Wagner đã được đưa tới Belarus.

Trong đầu tháng này, đã diễn ra cuộc tập trận chung gần biên giới giáp Ba Lan. Trong cuộc tập trận này, chính quyền Warsaw đã cáo buộc hai máy bay trực thăng của Belarus vi phạm không phận của Ba Lan.

Đáp trả lại vụ việc này, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Ba Lan Mariusz Blaszczak cho biết sẽ gửi 10.000 binh lính tới biên giới, trong đó 4.000 binh lính sẽ trực tiếp hỗ trợ bảo vệ biên giới và 6.000 binh lính sẽ được dự bị.

Belarus đã từng vũ khí hóa đường biên giới trong quá khứ. 

Nguyễn Quang Minh (theo CNN)