Ảnh minh hoạ
Báo cáo "Thu nhập của Tổng Giám đốc, Chủ tịch HĐQT và Thành viên độc lập HĐQT tại các Công ty Đại chúng ở Việt Nam năm 2023" được thực hiện bởi FiinGroup, FiinRatings và VNIDA nhằm cung cấp cái nhìn toàn diện về mức thu nhập của ban lãnh đạo, bao gồm Tổng Giám đốc, Chủ tịch Hội đồng Quản trị, thành viên độc lập HĐQT dựa trên những công bố thông tin của các công ty đại chúng tại Việt Nam.
Báo cáo phân tích dữ liệu tại 200 công ty đại chúng trong tổng số 1.647 công ty đại chúng đang niêm yết hoặc đăng ký giao dịch cổ phiếu trên 3 sàn (HOSE, HNX và UPCoM), đại diện 85,6% tổng giá trị vốn hóa trên 3 sàn tại thời điểm cuối năm 2023.
Các công ty đại chúng này tạo ra doanh thu gần 3,3 triệu tỷ đồng trong năm 2023, chiếm 72% tổng doanh thu thuần của các doanh nghiệp niêm yết trên 3 sàn và tương đương 32% GDP theo giá so sánh của Việt Nam cho cùng năm.
Trong đó, có 15/27 ngân hàng, 9/43 nông ty chứng khoán, 3/14 nông ty bảo hiểm và 173/1563 doanh nghiệp các ngành khác (phi tài chính).
Những phân tích trong báo cáo này hoàn toàn dựa trên số liệu từ các công bố thông tin công khai của Công ty đại chúng như: cơ sở hạch toán và thuyết minh thu nhập, số liệu về thu thập của ban lãnh đạo không bao gồm các phúc lợi từ cổ phiếu thưởng hay chương trình ESOP (phát hành cổ phiếu theo chương trình lựa chọn cho người lao động). Lý do là bởi cổ phiếu thưởng và ESOP không phản ánh ngay lập tức thu nhập thực tế mà các lãnh đạo nhận được trong năm tài chính.
Đối với thu nhập của Chủ tịch HĐQT, mức bình quân cho năm 2023 là 1,7 tỷ đồng/người. Ngân hàng và Dịch vụ tài chính (chủ yếu là CTCK) có thu nhập bình quân của Chủ tịch HĐQT cao nhất, nhờ đặc thù tham gia điều hành của các lãnh đạo này. Mối tương quan giữa thu nhập và hiệu quả hoạt động rõ ràng hơn khi xét theo quy mô vốn hóa.
Cụ thể, 15 doanh nghiệp có thu nhập của Chủ tịch HĐQT cao nhất trong năm 2023 là: PNJ, STB, SSI, VHM, TPB, SSB, HDB, NLG, NTP, ACG, VSC, REE, GEX, VND, PVS.
Xét theo quy mô vốn hóa, thu nhập bình quân của vị trí Chủ tịch HĐQT có tương quan rõ rệt với hiệu quả hoạt động. Nhóm có ROE ở mức cao thì thu nhập của Chủ tịch HĐQT cũng cao hơn so với nhóm còn lại.
Cũng theo báo cáo của FiinGroup, thu nhập của vị trí Chủ tịch HĐQT có mối tương quan đáng kể với hiệu quả hoạt động ở ngành Ngân hàng. Thu nhập bình quân của Chủ tịch HĐQT và hệ số ROE bình quân ngành Ngân hàng cùng ở mức cao. Thực tế này xuất phát một phần từ thực tế là Chủ tịch HĐQT nhiều Ngân hàng đều là chủ tịch điều hành.
Ngược lại, công nghệ thông tin và bán lẻ có hiệu quả cao (ROE) cao nhưng thu nhập bình quân của Chủ tịch HĐQT lại ở mức rất thấp.
Xét riêng năm 2023, thu nhập của vị trí Chủ tịch HĐQT chưa gắn liền với mục tiêu về tăng trưởng giá trị công ty ở hầu hết các ngành. Thực tế là thu nhập của Ban lãnh đạo thường được xác định từ năm trước đó. Ngoài ra, theo thông lệ tại Việt Nam thì việc tăng trưởng giá trị công ty chưa phải là một chỉ tiêu KPI hoặc xác định chế độ lương thưởng của các vị trí chủ chốt của Ban Điều hành.
Theo báo cáo của FiinGroup, các CEO có thu nhập bình quân ở mức 2,5 tỷ đồng/năm/người trong năm 2023. Trong đó, bất động sản, dịch vụ tài chính (chủ yếu là công ty chứng khoán), và bảo hiểm là Top 3 ngành có thu nhập bình quân của CEO cao nhất, vượt trội so với mức bình quân của thị trường.
Một số công ty trong Top 15 doanh nghiệp có mức thu nhập cao nhất là KBC, MSB, VHM, NLG, VIC, VRE, HCM, CTD, VND, NAB, MCH, PNJ, SSI, PDR và PVI.
Báo cáo của FiinGroup cho thấy, thu nhập của CEO ở nhóm DN nhà nước chi phối chưa bằng 50% so với nhóm DN Tư nhân cho dù hiệu quả hoạt động (thể hiện qua tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu – ROE) khá tương đồng. Điều này xuất phát từ thực tế là vị trí Chủ tịch HĐQT trong các DNNN cũng là các vị trí có tính chất điều hành theo cơ chế hiện nay.
Thu nhập của CEO ở nhóm vốn hóa lớn vượt xa mặt bằng chung, cao hơn khoảng 52% so với mức bình quân toàn thị trường trong năm 2023. Điều này khá hợp lý khi hiệu quả hoạt động ở nhóm Vốn hóa lớn tích cực hơn so với hai nhóm còn lại.
Công nghệ thông tin, ngân hàng, bán lẻ là các ngành có hiệu quả hoạt động tốt hơn mặt bằng chung với tỷ suất ROE cao (>15% trong năm 2023) nhưng thu nhập bình quân của CEO lại ở mức tương đối thấp. Lý do chính là thu nhập này chưa tính đến giá trị của số cổ phiếu thưởng theo ESOP mà ban lãnh đạo nhận được trong năm.
Năm 2023, nhiều ngành với tỷ lệ hoàn thành kế hoạch lợi nhuận sau thuế cao có tăng trưởng mạnh về thu nhập bình quân của vị trí Tổng Giám đốc, bao gồm Dầu khí, Dịch vụ Tài chính (chủ yếu Chứng khoán), Bảo hiểm.
Ngược lại, trong bối cảnh sức cầu tiêu dùng ở mức thấp, Bán lẻ, Tài nguyên Cơ bản (Thép, Gỗ…) có kết quả kinh doanh gây "thất vọng" trong năm 2023. Do đó, thu nhập bình quân của vị trí Tổng Giám đốc giảm so với năm 2022.
