Con số đáng lo ngại
Theo SCMP, số điểm giảm mạnh trong các bài kiểm tra tiếng Anh của học sinh trung học cơ sở Nhật Bản đã gây lo ngại rằng các thế hệ tương lai sẽ không thể giao tiếp bằng ngôn ngữ chung của thế giới.
Trong các cuộc kiểm tra toàn quốc được tiến hành vào tháng 4, chỉ 12,4% học sinh 15 tuổi có thể trả lời đúng 5 câu hỏi phần thi nói bằng tiếng Anh. Một bài trong đó yêu cầu học sinh nghe bài giới thiệu dài 30 giây về việc sử dụng túi tái sử dụng khi đi mua sắm, thay vì túi nhựa, sau đó đưa ra suy nghĩ của học sinh về vấn đề này.
Lần cuối cùng bài kiểm tra vấn đáp được tiến hành là vào năm 2019 – nó đã bị trì hoãn kể từ đó do Covid và với những thay đổi về cách thức tiến hành bài kiểm tra. Khi đó, số học sinh trả lời đúng 5 câu hỏi là 30,8%.
Nhưng kết quả bài kiểm tra mới đã cho thấy con số đáng báo động với hơn 60% trong số 1,9 triệu học sinh làm bài kiểm tra trượt cả 5 câu hỏi.
Khi được kiểm tra về khả năng đọc, viết và nghe, các học sinh – được kiểm tra vào năm cuối cấp trung học cơ sở – đã trả lời đúng 46,1%, giảm 10,4% so với bài kiểm tra trước đó.
Điểm kém đã dẫn đến những lời chỉ trích rằng các bài kiểm tra quá khó hoặc giáo viên đang gặp khó khăn trong việc dạy học sinh cách diễn đạt bằng ngoại ngữ. Một số người nói rằng tiếng Anh chỉ được dạy để chuẩn bị cho kỳ thi tuyển sinh đại học, trong khi những người khác chỉ ra rằng có rất ít cơ hội để mọi người nói ngôn ngữ này ở Nhật Bản.
Tuy nhiên, Bộ giáo dục Nhật Bản đã phản hồi những lời chỉ trích về các tiêu chuẩn kém. Một quan chức từ Viện Nghiên cứu Chính sách Giáo dục Quốc gia nói rằng cách thức tiến hành các bài kiểm tra là "quá phức tạp", bao gồm cả hình thức kiểm tra bằng việc nghe video sau đó diễn đạt ý kiến khác với các bài kiểm tra trước đó.
Quan chức này nhấn mạnh rằng các số liệu không chỉ ra rằng khả năng sử dụng tiếng Anh đã trở nên tồi tệ hơn.
Một bài xã luận của tờ báo Yomiuri hôm 1/8 đã kêu gọi chính phủ nghĩ ra "các phương pháp giảng dạy hiệu quả để giúp sinh viên có được các kỹ năng tiếng Anh thực tế", bao gồm cả việc tạo cho họ nhiều cơ hội hơn để nói ngôn ngữ này.
"Thực tế là học sinh còn thiếu khả năng truyền đạt suy nghĩ của mình bằng tiếng Anh, bao gồm cả viết, cần phải được xem xét nghiêm túc", bài viết đề xuất.
Kết quả này được ghi nhận chỉ hai năm sau khi chính phủ áp dụng các hướng dẫn mới nhằm giúp học sinh phát triển khả năng nói tiếng Anh cơ bản khi còn học trung học cơ sở.
Là một phần trong những thay đổi vào tháng 4/2021, học sinh Nhật Bản hiện phải biết 1.800 từ tiếng Anh ở tuổi 15 thay vì 1.200 từ và có thể hiểu các vấn đề xã hội cũng như bày tỏ ý kiến của mình về các vấn đề bằng tiếng Anh.
Các trường học cũng được khuyến khích sử dụng những người nói tiếng Anh bản ngữ làm trợ lý giáo viên - chính phủ sẽ trả tiền cho khoản này - và tuyển dụng những người từ nhiều quốc gia khác nhau, bao gồm Mỹ, Anh và Malaysia.
Nhu cầu tiếng Anh
Eric Fior, chủ sở hữu người Pháp của một trường ngôn ngữ tư nhân ở thành phố Yokohama gần Tokyo, cho biết việc Nhật Bản chú trọng việc học thuộc lòng là điều bất lợi.
Ông nói: "Điều tích cực là hầu hết các lớp học tiếng Anh ở trường hiện nay đều có người bản ngữ dạy, vì đó là cách tốt nhất để học sinh nghe và học cách nói ngôn ngữ này. Vấn đề là học sinh không có đủ thời gian trên lớp để thực hành nói tiếng Anh, trong khi tôi cũng cảm thấy rằng các kỹ thuật học thuộc lòng được sử dụng trong các trường học ở đây không hiệu quả để học nói một ngôn ngữ".
Trường luyện thi rất phổ biến ở Nhật Bản, nhưng việc giảng dạy có xu hướng nghiêng về các kiến thức trên mặt chữ.
"Việc giảng dạy thường được thiết kế để chuẩn bị cho học sinh làm bài kiểm tra viết để các em có thể vào một trường trung học phổ thông tốt và sau đó là đại học", Fior nói.
"Điều đó có nghĩa là các sinh viên không phân tích câu trả lời của mình và không được khuyến khích tự suy nghĩ, các em chỉ cần chọn câu trả lời đúng", ông nói thêm. "Điều đó không hiệu quả khi học nói một ngôn ngữ và có thể tự do bày tỏ ý kiến bằng tiếng Anh".
Các nhà phân tích cũng cho rằng điểm số có thể đã bị ảnh hưởng bởi đại dịch, khi hầu hết học sinh phải học trực tuyến, làm giảm đáng kể các lớp học ngôn ngữ trực tiếp. Dù nguyên nhân là gì, các nhà bình luận đã bày tỏ lo ngại rằng các thế hệ tương lai sẽ không được trang bị đầy đủ để đối phó với một thế giới đang kết nối nhiều hơn.
"Xã hội toàn cầu hóa đang tiến triển nhanh chóng, và điều cấp thiết là phải thúc đẩy những người trẻ tuổi có thể đóng vai trò tích cực trên trường thế giới," Yomiuri cho biết trong bài xã luận.
"Thay vì lo lắng về những lỗi ngữ pháp nhỏ trong bài kiểm tra và trong lớp học, nên tập trung hơn vào việc phát triển khả năng tương tác với mọi người từ các quốc gia khác một cách vui vẻ và cởi mở".
