Hơn 18 tháng sau khi xung đột bùng phát, Tổng thống Ukraine Zelensky đã bổ nhiệm bộ trưởng quốc phòng mới. Nhân vật được lựa chọn là ông Rustem Umerov, 41 tuổi, người dân tộc Tatar ở Crimea , từng đóng vai trò quan trọng trong nhiều cuộc đàm phán cấp cao.
Ông Rustem Umerov được chỉ định làm tân bộ trưởng quốc phòng Ukraine. Nguồn: Kiev Indepentdent
Theo lịch trình, việc bổ nhiệm ông Rustem Umerov cần phải được Quốc hội Ukraine xem xét và phê chuẩn trong những ngày tới. Ông Umerov được cho là sẽ thay thế ông Oleksii Reznikov, người đảm nhận vai trò bộ trưởng quốc phòng từ tháng 11/2021.
Quyết định cải tổ nội các của Tổng thống Zelensky diễn ra trong bối cảnh Ukraine đang mạnh tay trấn áp nạn tham nhũng trên diện rộng, nhằm chứng tỏ cho các đối tác phương Tây thấy rằng Kiev luôn theo đuổi lập trường cứng rắn trong vấn đề này.
Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine có nhiệm vụ giám sát hàng chục tỷ USD vũ khí và viện trợ quân sự do các đối tác của nước này cung cấp. Rustem Umerov là một nhà đàm phán kỳ cựu và nhà vận động chống tham nhũng nổi tiếng. Nếu được phê chuẩn giữ cương vị mới, ông sẽ nắm quyền điều hành một cơ quan đang bị giám sát chặt chẽ về các cáo buộc tham nhũng, cũng như cuộc phản công đang diễn ra chậm chạp ở phía Đông Nam Ukraine.
Rustem Umerov là ai?
Sau khi được Quốc hội phê chuẩn, ông Umerov sẽ rời khỏi vị trí người đứng đầu Quỹ Tài sản nhà nước của Ukraine (SPFU) – cơ quan mà ông đã điều hành trong suốt một năm qua. Tại đây, ông Umerov được đánh giá cao vì đã tiến hành các cuộc kiểm toán quy mô lớn, nhằm loại bỏ tình trạng tham nhũng và biển thủ công quỹ.
Trả lời phỏng vấn Forbes vào tháng 10/2022, ông Umerov tuyên bố, đội ngũ của ông luôn hành động “vì lợi ích của Ukraine” và những người có “động cơ hay mục đích khác” nên tìm kiếm một công việc mới.
Umerov là thành viên của đảng Holos đối lập thân châu Âu và không thuộc Đảng “Phụng sự nhân dân” của Tổng thống Zelensky. Ông có mạng lưới các nguồn thông tin rộng rãi, đồng thời cũng là nhân vật cốt cán trong các cuộc đàm phán với Nga.
Một tháng sau khi cuộc xung đột bùng phát, ông Umerov đã góp mặt phái đoàn của Ukraine tổ chức các cuộc đàm phán ở giai đoạn đầu với Nga. Umerov cũng tham gia các cuộc đàm phán về trao đổi tù nhân và thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen, do Liên Hợp Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ làm trung gian. Ông từng tháp tùng Tổng thống Zelensky đến thăm Saudi Arabia vào tháng 5/2023.
Ông Umerov sinh ra ở Uzbekistan thời còn thuộc Liên Xô cũ, Sau đó gia đình ông chuyển tới Crimea (lúc còn thuộc Ukraine) vào những năm 1980 và 1990. Ông Umerov theo đạo Hồi, từng khởi nghiệp kinh doanh viễn thông vào năm 2004 và được bầu vào Quốc hội năm 2019. Kể từ năm 2020, ông Umerov là thành viên nhóm chuyên trách của chính phủ Ukraine trong nỗ lực giành lại Crimea, sau khi Nga sáp nhập bán đảo này năm 2014.
Umerov có nhiều đóng góp tích cực trong nỗ lực gây dựng quan hệ ngoại giao và kinh tế của Ukraine với các quốc gia vùng Vịnh và Thổ Nhĩ Kỳ. Văn phòng báo chí của ông Umerov cho biết, ngoài ngôn ngữ cơ bản là tiếng Ukraine và tiếng Tatar, ông cũng thông thạo nhiều thứ tiếng khác gồm tiếng Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và tiếng Anh.
Tổng thống Zelensky và ông ông Umerov (áo trắng). Ảnh: Getty.
Phản ứng của chính giới Ukraine
Vitaliy Shabunin, người đứng đầu Trung tâm Hành động Chống Tham nhũng của Ukraine cho rằng, việc đề cử ông Umerov giữ chức bộ trưởng quốc phòng là “quyết định đúng đắn của Tổng thống Zelensky”. “Đội ngũ của ông Umerov tại Quỹ Tài sản nhà nước đã biến những điều không thể thành có thể” trong việc chống tệ nạn tham nhũng, hối lộ.
Bà Tamila Tasheva, quan chức đại diện cho Tổng thống Ukraine về Crimea cho rằng, ông Umerov sẽ là người Tatar đầu tiên ở Crimea được bổ nhiệm làm bộ trưởng nội các ở Ukraine.
“Việc đề cử ông Umerov là tín hiệu quan trọng đối với xã hội Ukraine và tất cả công dân của chúng tôi ở Crimea, là minh chứng cho thấy Ukraine sẽ chiến đấu vì Crimea cho đến khi giành hoàn toàn quyền kiểm soát bán đảo này từ tay Nga”.
Tuy nhiên, một số nhà phê bình cho rằng, ông Umerov thiếu kinh nghiệm chuyên môn cần thiết về mặt quân sự khi cuộc chiến đang bước vào thời điểm quan trọng. Còn nhà báo Ukraine Yury Butusov gọi Umerov là “một người xa rời chiến tranh”.
Thông điệp cứng rắn của Tổng thống Zelensky
Việc sa thải Bộ trưởng Reznikov diễn ra sau một số vụ bê bối tham nhũng liên quan đến Bộ Quốc phòng Ukraine. Ông Oleksii Reznikov chưa bị cáo buộc liên quan đến bất cứ vụ án tham nhũng hoặc có bất kỳ hành vi sai trái nào. Tuy nhiên những bê bối trong bộ quốc phòng đã gây tổn hại đến uy tín của ông. Bộ này bị cáo buộc mua lương thực cho các binh sỹ với giá cao và bị cáo buộc trục lợi từ ngân sách qua việc mua quân tư trang cho quân đội. Một số quan chức cấp cao của Bộ Quốc phòng đã bị cách chức và bị điều tra.
Politico cho rằng, quyết định của Tổng thống Zelensky thay thế bộ trưởng quốc phòng nhằm gửi hai tín hiệu rõ ràng tới các đối tác và đối thủ, đó là Ukraine quyết tâm trấn áp nạn tham nhũng để làm trong sạch bộ máy điều hành và kiên định giành quyền kiểm soát Crimea từ tay Nga.
Tổng thống Zelensky từng tuyên bố việc loại bỏ tận gốc nạn tham nhũng trong chính phủ Ukraine là rất quan trọng nhằm giúp Kiev có cơ hội trở thành thành viên NATO và Liên minh châu Âu.
Ngoài ra, Ukraine cũng cho thấy quyết tâm đột phá về mặt quân sự sau khi chịu sức ép do cuộc phản công chậm hơn so với dự kiến ở phía Đông Nam nước này. Mặc dù Kiev đã đạt được một số bước tiến nhỏ nhưng vẫn gặp nhiều thách thức khi vượt qua bãi mìn và tuyến phòng thủ phức tạp của Nga.
