Thực tế nghiệt ngã của Ukraine
Hồi tháng 3, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin nhận định với sự hỗ trợ đáng kể từ phương Tây, cuộc phản công mùa xuân của Ukraine sẽ có "cơ hội rất tốt để thành công". Tuy nhiên, tình hình chiến trường đã đi ngược với đánh giá lạc quan này và phơi bày một thực tế nghiệt ngã: Đó là Ukraine không thể dùng quân sự đẩy lùi Nga khỏi lãnh thổ dù nước này đưa bao nhiêu quân vào chiến đấu.
Ukraine khai hỏa về phía Nga tại Zaporizhzhia. Ảnh: AP
Nhà quan sát Daniel L. Davis, cựu Trung tá Lục quân Mỹ, hiện là học giả cấp cao tại tổ chức Defense Priorities nhận định, việc tin tưởng rằng Nga sẽ thất bại đã khiến phương Tây mất cảnh giác với kịch bản điều gì xảy ra nếu Ukraine không thể làm lung lay các phòng tuyến kiên cố của Moscow. Theo chuyên gia này, có những lý do thực tế giải thích vì sao cuộc tấn công của Ukraine gần như sẽ không đạt được thành quả, thậm chí cả thành quả khiêm tốn.
Để thành công trong chiến dịch chia rẽ hành lang trên đất liền Nga với Bán đảo Crimea, quân đội Ukraine phải tấn công qua nhiều lớp phòng thủ vững chắc của Nga "trong tình trạng hạn chế về các phương tiện tấn công trên không và hệ thống phòng không, cũng như không có đủ đạn pháo”. Lực lượng Ukraine được trang bị hỗn hợp cả xe bọc thép cũ và mới trong khi khả năng của binh lính không đồng đều khi bao gồm cả những người mới nhập ngũ không có kinh nghiệm lẫn một số sĩ quan được NATO huấn luyện cơ bản.
Tất cả các nhân tố trên đã cản trở cuộc phản công của Ukraine và khiến Kiev thậm chí không thể lọt qua lớp phòng thủ đầu tiên của Nga. Ukraine và phương Tây nói rằng tiến triển đang diễn ra "chậm" và cần phải kiên nhẫn chờ đợi đến khi Không quân Ukraine chiếm ưu thế. Hiện Ukraine đang tiến hành các cuộc tiến công hạn chế nhằm vào các lực lượng của Nga nhưng chưa triển khai các chiến dịch trên quy mô lớn mà các quan chức Mỹ tin rằng có thể tạo nên đột phá.
6 tuần sau cuộc phản công, các lực lượng của Ukraine đang nỗ lực làm suy yếu phòng tuyến của Nga bằng cách sử dụng pháo và tên lửa cũng như điều các nhóm nhỏ vượt qua các bãi mìn được bố trí như lớp phòng thủ ngoài cùng của đối phương. Tuy nhiên, nhịp độ tiến công trong 3 khu vực chính dọc tiền tuyến dài gần 1.000km đã gây ra mối lo ngại cho phương Tây rằng Kiev không thể tiến hành cuộc phản công mạnh mẽ như kỳ vọng.
Một quan chức Mỹ cho biết Washington và các nước khác đã huấn luyện chiến thuật tấn công phối hợp cho quân đội Ukraine và cung cấp các thiết bị phá mìn cho Kiev.
"Việc áp dụng tất cả các khả năng này khiến cho họ có thể xuyên thủng các chướng ngại vật nhưng việc tiến hành chúng một cách nhanh chóng là cực kỳ khó khăn", quan chức này cho hay. Trong khi đó, cùng lúc quân đội Ukraine đối mặt với các cuộc tấn công mạnh mẽ từ đạn chống tăng và UAV Nga.
Tổn thất lớn khiến Ukraine phải đổi chiến thuật
Vào 5/6, Không quân Ukraine đã tiến hành cuộc tấn công lớn vào khu vực Zaporizhia với ý định xuyên thủng khu vực an ninh của Nga rồi sau đó thâm nhập vào phòng tuyến chính, chiếm Tomak cách tiền tuyến 24km trên đường giành lại Melitopol ở bờ biển Azov, chia cắt lực lượng Nga làm đôi. Dẫn đầu cuộc tấn công là 2 lữ đoàn cơ giới hóa 47 và 33 của Ukraine - các lực lượng nhận được nhiều phương tiện NATO hỗ trợ nhất, trong đó có xe tăng Leopard 2 và phương tiện chiến đấu bộ binh Bradley.
2 lữ đoàn trên đã chịu thất bại ngay từ đầu khi không thể vượt quá vài km tiến công cũng như tổn thất số lượng lớn xe bọc thép hiện đại trong 4 ngày đầu tiên. Trong 2 tuần đầu của cuộc phản công, Ukraine tổn thất tổng cộng 20% xe bọc thép phương Tây và hơn 30% lực lượng tấn công. Lý do cho tổn thất này là các vành đai phòng thủ kiên cố và mạnh mẽ mà Nga giành hơn 6 tháng xây dựng đã mang đến lợi thế đáng kể cho không quân, phòng không và pháo binh nước này. Các bãi mìn, tên lửa chống tăng dẫn đường, pháo, hệ thống tác chiến tác chiến điện tử (để đánh bại UAV và tên lửa dẫn đường chính xác) và UAV tấn công đã cản bước các lực lượng của Kiev.
Các quan chức và nhà phân tích phương Tây cho biết, đến nay, quân đội Ukraine đã chấp nhận hướng tiếp cận tiêu hao lực lượng để tạo ra các điểm yếu trong phòng tuyến của Nga bằng cách nã pháo và tên lửa vào các bốt chỉ huy, trung tâm vận chuyển và hậu cần thay vì tiến hành các chiến dịch tấn công phối hợp cần đến số lượng lớn xe tăng, xe bọc thép, bộ binh, pháo binh và đôi khi cả không quân. Để bảo toàn lực lượng, Ukraine chỉ sử dụng 4 trong số hơn chục lữ đoàn được huấn luyện trong chiến dịch hiện nay.
Tuy nhiên, trên thực tế, Kiev đã thay đổi chiến thuật với các nhóm tấn công nhỏ để cố gắng thâm nhập vào các hào chiến của Nga. Việc sử dụng xe bọc thép đơn giản là không hiệu quả và nếu Ukraine tiếp tục tiến hành các cuộc tấn công trên quy mô lớn bằng xe bọc thép, họ sẽ chịu tổn thất nặng nề.
Theo nhà quan sát Daniel L. Davis, vấn đề của Ukraine là hướng tiếp cận này gần như chắc chắn sẽ thất bại. Địa hình chiến đấu ở Ukraine có đặc điểm là các cánh đồng rộng và phẳng đan xen với những dải rừng hẹp. Do Nga chiếm ưu thế trên không và sở hữu số lượng UAV đáng kể, bất kỳ thời điểm nào quân đội Ukraine di chuyển tại khu vực địa hình mở, họ ngay lập tức trở thành mục tiêu của hỏa lực và pháo binh Nga. Nếu bất kỳ phương tiện bọc thép nào di chuyển, chúng sẽ nhanh chóng bị phá hủy. Cách duy nhất Không quân Ukraine có thể làm là sử dụng lực lượng bộ binh thâm nhập vào các hào chiến của Nga.
Rob Lee, chuyên gia tại Viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại cho rằng chiến thuật của Ukraine hạn chế tổn thất nhưng lại giảm cơ hội tạo đột phá.
"Tiến công bằng cách đi bộ sẽ giảm tiêu hao lực lượng. Nhưng điều đó đồng nghĩa với việc nhịp độ tiến công sẽ chậm hơn và ít cơ hội để tạo đột phá nhanh chóng".
Nhà quan sát Daniel L. Davis đánh giá, Ukraine chưa đạt được bất kỳ mục tiêu chiến thuật nào trên đường tiến công tới bờ biển Azov và thiếu các điều kiện cần thiết để giành chiến thắng. Họ không có cả nguồn lực con người lẫn các vũ khí để thành công.
